SİGORTA YENİLEME REHBERİ -3 SORUMLULUK SİGORTALARI

Zeynep Turker
8 Eki
7 dakikada okunur

2026 yenilemeleri ipuçlarına sorumluluk sigortaları ile devam ediyorum.

Sorumluluk Kavramı ve Risk

Sorumluluk da tıpkı irade gibi, ahlak felsefesinin temel kavramlarından biri. Kişinin kendine ve başkalarına karşı yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini zamanında yerine getirmesi, kendi davranışlarını veya yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesi, mesuliyet alabilmesi ve yaptığı bir iş için gerektiğinde hesap verebilmesi durumu olarak tanımlanıyor. Dinen de Allah'ın kulunu bir işi yapma veya yapmama hususunda yükümlü tutması anlamında kullanılan bir terim.

Toplumdaki herkesin, eylemlerinin başkalarına zarar vermemesi için makul özeni gösterme yükümlülüğü vardır. Bu kural ticari kuruluşlar için de geçerlidir. İyi bir sorumluluk riski yönetimi, işletmenin dava edilme olasılığını azaltabilir, ancak riski tamamen ortadan kaldıramaz. Bu tür durumlarda işletmeler, eylemler veya eylemsizlik nedeniyle zarara uğrayana tazminat ödemekle yasal olarak yükümlü tutulabilir.

Zararın derecesine ve yaralanan kişi sayısına ve/veya zarar gören mülkün değerine bağlı olarak, bir dava işletmeyi iflas ettirebilir. Kuruluş nihayetinde herhangi bir yanlıştan aklansa bile, davalar uzun sürebilir ve yüksek savunma maliyetleri oluşabilir.

Sorumluluk sigortaları, bireylerin ve kurumların üçüncü kişilere verebilecekleri zararları teminat altına alan, hukuki güvenlik ile toplumsal vicdan arasında köprü kuran sigorta türleridir. Bu sigortalar, yalnızca maddi bir koruma değil; aynı zamanda “hata insana mahsustur” ilkesinin kurumsal karşılığıdır diyebiliriz. Bir iş kazasında, bir mesleki ihmalde, bir ürün ayıbında devreye giren bu teminatlar; zararın yalnızca failini değil, sistemin tamamını sorumlulukla yüzleştiren karaktere sahip.

Sorumluluk sigortası, bir hatanın ardından gelen ikinci şans gibidir. Devreye girer, yükü paylaşır, güveni onarır. Ve her poliçe, görünmeyen bir “yanındayım” vaadidir.

Sorumluluk sigortaları, hem bireylerin hem işletmelerin başkalarına verebilecekleri zararları teminat altına alarak hukuki ve mali güvenlik sağlayan, riskin toplumsallaşmasını ve adil tazmin süreçlerini mümkün kılan sigortalar.

Nedense yenileme bilgileri de oflaya puflaya toparlanan sorumluluk sigortaları hala çok iyi anlaşılamıyor , çünkü “başkası için kendini sigortalama” fikri “ben hata yapabilirim” demeyi gerektiriyor. Bu da pek çok sektör için "zayıfım ben" demekle bir adeta. Gelin görün ki, alınan önlemlere, oluşturulan prosedürlere rağmen hatalar ve bu hatalardan zarar görenler oluyor, kısaca sigorta korumasına ihtiyaç duyduğumuzu zamanlar yaşayabiliyoruz.

Hemen ortak özellikleri ile başlayalım.

Tüm sorumluluk sigortaları, sigortalının hatası, kusuru ve ihmali sonucu başkalarının gördüğü zararlarda devreye giren, sigortalıyı koruyan teminatlardır.

Sigortacılıkta Short ve Long tail kavramlarını hatırlayacaksınız. Short Tail - hasarların hızlı bir şekilde gerçekleşip çözüme kavuşturulacağının bilindiği sigorta işidir. Long Tail ise Bir sigorta sözleşmesinin başlamasından uzun bir süre sonra meydana gelen veya karar verilmesi uzun zaman alan hasar/risk anlamına gelir. Sorumluluk sigortaları Long Tail risklere girer.

TBK-Borçlar Kanunu , zamanaşımı süresini 10 yıl olarak düzenlemiştir. Zarara neden olan kazanın meydana geldiği andan itibaren bedeni zararlar için 10 yıl (maddi zararlar 2 yıl) içerisinde tazminat talebinde bulunulabilir. Bu da sigortacının her yıl düzenlediği her poliçe için gelecek 10 yıl boyunca sorumluluk taşıdığı anlamına geliyor. Burada da IBNR dediğimiz kavram ortaya çıkar ( Incurred but not reported- Gerçekleşmiş ama henüz ihbar edilmemiş) IBNR, gelecekte beklenen tazminat talepleri için sigortacının hasar rezervi ayırmasını gerektirir.

Bu sigortalar "long tail" ( uzun kuyruklu) sigortalar olduğundan tazminat bedellerinin döviz cinsiden belirlenmesi ileride karşılaşabilecek tazminat taleplerinde daha kuvvetli koruma sağlar.

Poliçelerde genellikle iki limit bulunur ( sigortanın türüne göre kişi/olay başı ve yıllık toplam) bu da herhangi bir olayda ve sigorta müddeti boyunca oluşan kazalarda poliçenin hangi tutara kadar devreye gireceğini gösterir. Savunma ve avukatlık giderleri de bu limitler içinden karşılanır. Sorumluluk sigortaları pure financial loses dediğimiz - safi finansal zararlar ile sigortalıya uygulanan cezaları karşılamaz.

Bedeni zararlarda genellikle muafiyet uygulanmaz, fiziksel(maddi) zararlarda ise limit ve faaliyet göre değişen, oluşan zararın % xx asgari .. USD/Euro şeklinde muafiyetler yer alır.

Önce genel sorumlulukla başlayalım, yada bilinen adıyla Üçüncü Şahıs Mali Sorumluluk. Bu sigorta, bir işletmenin ya da kişinin faaliyetleri sırasında hatası, ihmali ya da kusuru neticesinde üçüncü kişilere (müşteri, ziyaretçi, komşu, yoldan geçen biri…) verebileceği maddi ve bedensel zararları teminat altına alır. Ne olabilir ki diye düşünenlere hemen 2025 Ocak ayındaki Grand Kartal Oteli'ni hatırlatayım. İnsanların toplu olarak bulunduğu otel, AVM okul, ulaşım istasyonları gibi yerlerdeki üçüncü şahıs riskleri daha fazla olabilir. Bu sigortada faaliyet alanı, coğrafi saha , risk adresi sayısı, ciro, söz konusu risk adreslerinde bulunan kişi sayısı gibi pek çok faktörden etkilenir. Bu nedenle tazminat limitine karar verirken bu parametreleri dikkate almakta fayda var.

Kapsama gelince, Üçüncü Şahıs Mali Sorumluluk Genel Şartlarını buraya bırakıyorum, ancak, bu genel şartları dikkatle incelemenizi ve ihtiyacınıza göre kapsama gerekli eklemeleri yapmanızı tavsiye ederim. (Yangın, GLHHKNH- Terör gibi genel şartlarda hariç olan risklerin dahil olduğu yurtdışı wordingleri de tercih edebilirsiniz). Fiyatlamada faaliyet kolu, ciro, coğrafi alan ve söz konusu sigortalının ve endüstrinin hasar geçmişi dikkate alınır.

Ve gelelim İşveren Sorumluluk Sigortası'na. Biliyorsunuz benim depremden sonra en sık dile getirdiğim risklerden biri de iş kazaları. Hemen tanımını hatırlayalım;

İşveren sorumluluk sigortası, bir işverenin çalışanlarına karşı olan hukuki sorumluluğunu teminat altına alan sigorta türüdür. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında iş kazası ve meslek hastalığı sonucu oluşan zararlar teminat altına alınır.

SGK’nın ödediği tazminat dışında kalan maddi ve manevi zararlar, mahkeme kararıyla belirlenmişse sigorta tarafından karşılanır. Teminat, işverenin hukuki sorumluluğu ile sınırlıdır; yani kusur oranı dikkate alınır.

Bir iş kazası sonucu işverene çalışanın kendisinden, çalışanın ailesinden veya SGK'dan kaza sonucu oluşan ölüm ya da sürekli sakatlık tazminat talepleri gelebilir. İşveren Sorumluluk Sigortası gelen bu talepleri limitler dahilinde ve işverenin kusuru oranında karşılayan, hukuksal bir korumadır. Tazminat, hasar talebi yapana ödense de- bu yüzden ferdi kaza ile çok karıştırılır, aslında İşveren adına tazminat ödemektedir. Poliçe bordrolu olarak çalışan beyaz ve mavi yaka tüm çalışanları kapsar, taşeronlar ve alt taşeronlar eklenebilir.

İşveren sorumluluk sigortası, bir işyerinin teknik aklı ile insani vicdanının buluştuğu nokta, “Ben üretirken koruyorum” diyen bir işletme kültürünün göstergesidir. Limitlere gelince, işveren sorumluluk sigortası limitleri belirlenirken faaliyet kolunuz, çalışan profiliniz ve geçmiş ödenmiş ve muallak hasarlarınızı dikkate alarak yine döviz cinsinden limit belirlemenizde fayda var. İşyeri paket poliçelerindeki limitler riskinize ve ihtiyacınıza uygun olmayabilir. İş kazaları neticesinde arabulucu dahil olsa bile kararlaştırılan tazminat bedellerinin oldukça yüksek tutarlarda olduğunu tekrar hatırlatmak isterim ( Milyonlarca Lira) Yenilemeler için gelecek dönem beklenen yıllık brüt işçilik ücretleri toplamı , mavi yaka, beyaz yaka çalışan sayıları, taşeron ve stajyerleri dahil edilecekse onların da sayıları ve yıllık brüt işçilik ücretleri toplamı bilgilerini hazırlamalısınız.

Genel şartlardaki genişletmeleri inceleyerek, poliçenize dahil edilmesini sağlayın. Son yıllarda

Son zamanlarda İşveren Sorumluluk sigortalarında sıklıkla karşımıza çıkan bir özel hastane giderleri genişletmesi var. "“ Özel Hastane Masrafları SGK tarafından sevk edilmeksizin tedavi masrafları aşağıda belirtilen limitle sigorta bedeli içinde teminata dahil edilmiştir. Limit olay başına xxx Poliçe dönemince xxx USD" gibi ya da benzer ifadelerle geçiyor.

Özel hastane giderleri genişletmesi; İş kazaları neticesinde oluşan giderleri bir sağlık sigortası gibi karşılamaktan daha çok İş kazalarında SGK kurumlarına giden çalışanların teşhis, görüntüleme ve tedavi süreçlerinin bu kurumlarda uzun bekleme süreleri olması yaralanma ya da rahatsızlığın verdiği zararın hemen tedavi edilemediği için büyümesi- bunun da ileride sigortacının ödemekle yükümlü olduğu tazminat tutarını artırma olasılığı , çalışanların iş yerine gelemediği durumlarda oluşan işgücü kaybı, iş kazasında hızlı aksiyon alan işverenin kusur oranının düşmesine katkısı gibi hem insani hem de ticari kaygıların azaltılması amacıyla eklenmiş bir genişletmedir. Bu genişletme sağlık sigortası gibi kullanılmamalı. IBNR la birlikte ilerleyen dönemlerde İşveren Sorumluluk primlerinin yükselmesine belki de bir sonraki yenilemede bu genişletmenin bir daha verilmemesine neden olabilir., hatta sigorta poliçesinin sürdürülebilirliğini tehdit eden bir durum oluşturabilir.

İşveren Sorumluluk hasarlarında işletmelerin genellikle takıldığı, "her iş kazasını bildirmeli miyiz?" sorusu. İşyerinde kazalar olur ancak bunların tamamı davaya dönecek kazalar olmayabilir. Elbette bu ayırımı yapmak güç ancak iş kazalarını bildirirken sigortacınızla detayları paylaşırsanız, size çözüm sunacaklardır. Bu vesile ile ISG ve hukuk biriminizle işbirliği iletişim halinde kalarak , dava durumu olsun olmasın ihbarların tamamının sigortacıya yapıldığına emin olun.

Ürün Sorumluluk Sigortası, bir üreticinin, ithalatçının, dağıtıcının ya da satıcının piyasaya sunduğu ürünün üçüncü kişilere verebileceği zararları teminat altına alan bir sigorta türüdür. Ürünün kullanımından kaynaklanan bedensel zararlar, maddi hasarlar ve bazı durumlarda manevi tazminatlar bu kapsamda değerlendirilir. Sigorta, ürünün piyasaya çıkış sürecinde rol alan tüm tarafları kapsayabilirken; zarar gören kişi, ürünü kullanan müşteri, çevredeki bireyler ya da komşu işletmeler olabilir. Sigorta şirketi, ödeme yaptıktan sonra zararın asıl sorumlusuna rücu edebilir. Ancak kasıtlı üretim hataları, kullanım talimatlarına aykırı kullanım ve garanti süresi dışı durumlar teminat dışında kalır. Ürün sorumluluk sigortası için sigorta şirketleri genellikle detaylı soru formlarının doldurulmasını talep ederler. Form doldurmak genelde sevilmez ama bu formlar UW'ın ürünün özellikleri, kullanım alanları, sigortacının kapsayacağı coğrafi alan (dolayısıyla hukuk), ülkelere özel uygulamalar ve söz konusu ürün/ürünlerle ilgili genel piyasa deneyimini değerlendirmesine imkanı verir. İhracatçı bir kurumsanız AB ve ABD'de farklı işleyen "sorumluluk" kavramlarının sigorta poliçenizden karşılandığından emin olmanızı tavsiye ederim. Daha önce yayınladığım "Nükleer Kararlar" yazımdan coğrafi farklılıklar ve rekor tazminatları inceleyebilirsiniz. Eğer kurumunuzun ihracat pazarları değişiyorsa ilgili ülke mevzuatlarını inceleyip , sigorta limitini buna göre belirlemekte fayda var. Recall geri çağırma teminatınız varsa, iligl formları detaylı doldurmalı ve mutlaka kriz senaryolarını şirket içinde canlandırmalısınız.

Tabi bir de poliçenizin tetiklenme mekanizmasına dikkat etmelisiniz. Ürün Sorumluluk sigortaları olay oluş veya ihbar bazlı olabilir ( occurence based/ claims made basis) Eğer claims made bir sigorta poliçesine sahipseniz, geçmiş poliçe dönemlerinizi ve ihbarları kontrol ederek, yenilemede sigortanızın retroactive date (geriye dönülüklük) tarihini de not ederek , tekliflerin bu retro date ile verilmesini istemelisiniz, aksi halde haklarınızı kaybedebilirsiniz.

Sorumluluk sigortaları sözleşmelerde sık sık karşımıza çıkar. Mal veya hizmet alım-satım süreçlerinde, tarafların birbirinden üçüncü şahıs, işveren ya da ürün sorumluluk sigortası talep ettiğine genellikle de belirli bir minimum tazminat limitiyle sıkça rastlanır. Bu talep, yalnızca hukuki bir zorunluluk değil; aynı zamanda ticaretin sürdürülebilirliği ve tarafların olası risklere karşı işlerini güvence altına alma refleksidir.

Bu noktada devreye “rücu silsilesi” girer—yani hasar sonrası sorumluluğun geriye doğru izini süren adalet zinciri. Sorumluluk sigortalarının perde arkasındaki bu mekanizma, “Kim ne kadar sorumlu?” sorusunun cevabını arar (back to back liability) . Her sözleşmede bu zinciri mümkün olduğunca korumak, hem işinizin devamlılığı hem de kurumsal itibarınız açısından stratejik bir önlemdir. Çünkü iyi bir sözleşme, sadece iş tanımlarını değil, sorumluluk haritasını da netleştirir.

Sorumluluk sigortaları, bireylerin ve kurumların üçüncü kişilere verebilecekleri zararları hukuki ve mali açıdan teminat altına alarak hem adil tazmin süreçlerini kolaylaştırır hem de toplumsal güveni pekiştirir. Beklenmedik olaylar sonucu doğabilecek maddi yükleri üstlenerek işverenler ve hizmet sağlayıcılar için kritik bir koruma sunar; mesleki itibarı ve sürdürülebilirliği destekler. Kısacası, bu sigortalar hem sorumluluğu paylaşır hem güveni çoğaltır.

Haftaya diğer branşlarla devam edelim. Herkese çalışmalarında kolaylıklar.

#sorumluluk #thirdpartyliability #employerliability #productliability #urunsorumluluk #isverensorumluluk #reroactivedate #ibnr #sigorta #bascktoback #renewal #yenileme #soruformu #itibar #sureklilik #savunma #tazminat #avukat #limit #ibnr