CEO NASIL TERLER? "ÜRÜN GERİ ÇAĞIRMA-RECALL"

CEO'lar ( Chief Executive Officer) vizyon çizen, stratejiyi belirleyen, yatırımcıları ikna eden, kurumsal başarıyı temsil eden profesyoneller.

CEO olmak, dışarıdan bakıldığında prestijli bir unvan, stratejik kararların mimarı ve kurumsal başarının yüzü olarak görülür. Yönetim kurulu toplantılarında vizyon konuşulur, yatırımcı sunumlarında büyüme rakamları parlatılır, medya röportajlarında liderlik vurgulanır. Ancak madalyonun öbür yüzü genellikle göz ardı edilir. Bu parıltılı kariyer altında terleten bir gerçeklik barındırır; "Kriz anları"

Bu anlarda CEO’nun rolü powerpoint sunumlarının ötesine geçer—çünkü mesele artık büyüme değil, savunmadır, itibarın kendisidir.

Bir CEO’nun en zorlu anı, her zaman borsada çöküş ya da rakip firmanın agresif hamlesi değildir—bazen en büyük kriz, sessizce ofise ulaşan bir teknik raporla başlar. Raporun dili nötrdür, ama etkisi sarsıcıdır:

“Üründe sistematik bir hata tespit edilmiştir.”

O anda kahve soğur, toplantı ertelenir ve nabız yükselir. Çünkü bu sadece bir üretim kusuru değil; geri çağırma ihtimaliyle birlikte, şirketin yönetişim kapasitesi, ESG stratejisi ve kamu güveniyle olan ilişkisinin de sınanacağı ciddi krizin habercisidir.

Bir ürünün geri çağırılması, üretim hattındaki bir vidanın eksikliğiyle değil; kurumsal reflekslerin gecikmesiyle krize dönüşür. Geri çağırma, teknik bir düzeltme değil; kurumsal karakterin stres testidir.

Bugün dünyada ses getiren ürün geri çağırma olaylarına bakalım.

Otomotiv tarihinin en büyük geri çağırma skandalı olarak kabul edilen Takata olayı ile başlayalım.

Takata Hava Yastığı Skandalı (2000–2017)- Japon üretici Takata, 1990’ların sonlarında hava yastığı şişirme mekanizmalarında kullanmaya başladığı amonyum nitratın nemli ortamlarda kimyasal bozulmaya uğrayarak hava yastığı açıldığında patlayıcı etki yaratarak, fırlayan metal parçaların sürücü ve yolculara ciddi zararlar verdiği tespit edilir. Kriz yavaş yavaş büyür, 2000’li yıllarda test sonuçlarının manipüle edildiği ortaya çıkar ve 2004’te Alabama’da bir hava yastığı patlaması ilk ölümcül olay olur. 2007’de üç olay daha yaşandıktan sonra ABD Adalet Bakanlığı soruşturma başlatır ve Takata yöneticileri sonunda suçu itiraf eder. Bu olayda 23 insan hayatını kaybeder ve Takata ile tedarik anlaşmaları yapmış ve 2000’li yıllarda üretilen bu hava yastıklarını kullanan 100 milyonun üzerinde farklı markalardaki araç geri çağırılır. Bu olay sonucu Ceo istifa eder, Takata iflas eder ve olay tüm otomotiv sektöründe tedarik zinciri denetimi ve geri çağırma protokollerinin yeniden yapılandırılmasını gerektirir.

Samsung Galaxy Note 7 (2016) Note 7 modeli bataryalarında aşırı ısınma ve patlamalar yaşanır, hatta bu model uçaklarda bile yasaklanır, Samsung ilk etapta hızlı müdahale eder ancak ilk geri çağırma yetersiz kalınca olay sosyal medyada o kadar büyür ki Samsung 2.5 milyon cihazı geri çağırmak zorunda kalır ve bu çağrı şirkete 5.3 milyar dolara patlar.

Eyüp Sabri Tuncer – AB Kozmetik Regülasyonu (2024)- Avrupa Komisyonu, Mart 2022’den önce üretilen bazı Eyüp Sabri Tuncer ürünlerinde kullanılan Avrupa Kozmetik Yönetmeliği’ne artık uygun olmadığı tespit edilen BMHCA (Butylphenyl Methylpropional - Lilial) adlı kimyasalın üreme sistemine zarar verebileceğini, özellikle hamile kadınlar üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini, cilt hassasiyetine neden olabileceğini belirterek toplanmasını istedi. Kolonyalar, duş jelleri, sıvı sabunlar ve parfümler gibi yaklaşık 40 çeşit ürünü kapsayan bu toplatılma kararı sonrası firma, formül değişikliği yaptığını ve regülasyona uyum sağladığını yeni ürünlerin güvenli olduğunu açıklamasına rağmen sosyal medyada yayılan bazı iddialarla ilgili hukuksal bir mücadeleyi de eş zamanlı yönetmek zorunda kaldı. Her ne kadar mali boyutu konusunda net bir kamu duyurusu yapmamış olsa da geri çağırma süreci; lojistik, imha, yeniden üretim ve stok yönetimi açısından oldukça yüksek maliyetli.

Ford Lastik Krizi -90’ların sonlarında Bridgestone'un Firestone Tire and Rubber Company, Ford SUV'lerine ve kamyonetlerine kusurlu olduğu iddia edilen lastikler takıldığında, yalnızca ABD'de 271 ölüm ve 800'den fazla yaralanmayla bağlantılı olduğunda her iki şirket neredeyse ölüme yakın bir darbe alıyor.

ABD’de yaşanan büyük bir otomotiv skandalı olarak tarihe geçen Firestone krizi, Bridgestone/Firestone lastikleri ile Ford Explorer SUV araçları arasındaki ilişkiyi ve kurumsal sorumluluk eksikliğini gözler önüne seren bir örnek olmasıyla da biliniyor.

Ford Explorer SUV araçların devrilmesi olaylarının sıklaşmasıyla 271 kişinin kişinin ölümü ve 500'den fazla yaralanma dikkat çekince ABD'nin en büyük "Class action" olaylarından biri başlıyor. Yapılan analizler Ford SUV araçlara takılan Fiestone lastiklerin, sıcak havalarda diş ayrılması nedeniyle araç devrilmelerine yol açtığı sonucunu getiriyor. Firestone ve Ford, lastik arızalarından birbirlerini sorumlu tutuyorlar, ancak sonuçta her iki şirket de zor durumda kalıyor. Firestone 6,5 milyon lastiği geri çağırırken, Ford 13 milyon lastiği geri çağırıp değiştiriyor

Bu geri çağırma Firestone'a-ana şirket Bridgestone'a 2 milyar dolara ,Ford'un 2001 yılında hissedarlarına yaptığı bilgilendirmelere göre de , SUV ve kamyonetlerindeki 13 milyon lastiği geri çağırma şirkete 3 milyar dolara mal oluyor. Şirket ayrıca 600 milyon dolarlık dava ile karşı karşıya kalıyor.

Günün sonunda Firestone markası skandaldan sağ çıkıyor ,ama Firestone CEO’su istifa ediyor ve Ford ile 100 yıllık iş ortaklığı sona eriyor. Skandalın toplam maliyetinin 5,6 milyar doların üzerinde olduğu düşünülüyor. Bu olay sonrası Tüketici güvenliği ihlali, kamuoyunda infial ABD Kongresi, "TREAD Yasası" ile geri çağırma süreçlerini sıkılaştırıyor. "Bir kriz nasıl yönetilemez" temasıyla bu olayın detaylarına ileride blogda yer vereceğim.

Hasbro- Easy-Bake Oven Skandalı-Ünlü oyuncak markasının çocukların ellerini fırının içine sokmasına neden olan bir tasarımı, oyuncak fırının çalışırken parmakların sıkışması ve yanması gibi ciddi yaralanmalara yol açıyor. 5 yaşındaki bir çocuğun parmağının fırında sıkışıp yanması ve amputasyon gerektirebilecek kadar ağır bir yaralanma ile sonuçlanmasıyla firma, Mayıs 2006- Temmuz 2007 arasında satılan 1.985.000 adet ürün için önce giriş kısmına güvenlik kapağı elediği bir tamir kiti dağıtıyor geri çağırıyor. Ancak vakalar devam edince Temmuz 2007’de ürün tamamen piyasadan çekmek zorunda kalıyor. Bu geri çağırmanın mali boyutu hakkında paylaşılmış net bir bilgi bulunmasa da üzerine titrediğimiz çocuklarımızı tehdit eden bir olay olması markanın ciddi güven ve itibar kaybı ile sonuçlanıyor.

Peanut Corp. of America Salmonella Salgını- 2009 yılında Georgia eyaletinde yerel bir üretici olan Peanut Corp. of America'nın karıştığı salmonella salgını her şeyi değiştiriyor ve firma bir anda herkesin bildiği bir isim haline geliyor. Gıda kaynaklı bir hastalık dalgası dokuz kişiyi öldürüyor ve yüzlerce kişiyi hasta ediyor. Yaklaşık 361 farklı şirketten 3.913'ten fazla farklı ürünün geri çağrılması gerektiren süreç Peanut Corp. un iflasına neden oluyor. Eski bir üst düzey yönetici, salgındaki rolü nedeniyle 28 yıl hapis cezasına çarptırılıyor. Bu durum sadece bir şirketin iflası ile sonuçlanmıyor, Amerika'nın fıstık üreticilerinin geri çağırmaları sonucunda Georgia Fıstık Komisyonu, satışlarda 1 milyar dolar kaybediyor.

Ses getiren diğer örneklerden biri de Johnson Johnson 'ın Başarılı Kriz Yönetimine örnek gösterilen Tylenol Krizi . Bu olayın detaylarına ürün sorumluluk sigortasına değindiğim "Polisiye Olaylar- Cinayet Aleti Ağrı Kesici" başlıklı yazımdan ulaşabilirsiniz. Tylenol paketlerinin içine siyanür enjekte edildiği bu ürün sabotajında firma tarihin en geniş kapsamlı geri çağırmasında da elini çabuk tutması, devlet ve güvenlik kuvvetleriyle yapılan işbirlikleri ve ardından geliştirilen ve uluslararası standartların oluşmasına olanak sağlayan ambalajlama yönetmelikleri ile gerçekten başarılı kriz yönetimin çok güçlü bir örnek oluşturuyor.

Diğer başarılı örneklere de bakalım

2009–2010'da Gaz pedalının paspasa sıkışarak kontrolsüz hızlanmaya neden olduğu tespit edilen 8 milyon Toyota araç geri çağrılıyor, CEO Akio Toyoda bizzat özür dileyerek ABD Kongresi’nde ifade veriyor. Bu olay sonrasında üretim süreçleri ve kalite kontrol sistemleri yeniden yapılandıran firma şeffaf davranması ve sorumluluk üstlenerek çözme yönlenmesiyle marka itibarını toparlıyor ve geri çağırma süreci, otomotiv sektöründe örnek gösteriliyor. Bu geri çağırmanın maliyeti 1,1 milyar dolar.

IKEA – MALM Şifonyer Geri Çağırması (2016) Şifonyer devrilmeleri nedeniyle 6 çocuk hayatını kaybediyor, 36 çocuk yaralanıyor ve şirket 29 milyon ürünü geri çağırarak ücretsiz duvara sabitleme kitleri veriyor. eş zamanlı olarak güvenlik kampanyaları başlatılıyor ve bu geri çağırma süreci, mobilya sektöründe güvenlik standartlarının yükselmesine neden oluyor.

Apple – 2016 da kırılarak elektrik çarpmasına neden olduğu tespit edilen milyonlarca adaptörü geri çağırarak ücretsiz değiştiriyor. Teknik tasarım güncellenirken marka hızlı müdahale ve kullanıcı dostu süreçlerle marka sadakatini koruyor.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Her geri çağırma hikâyesi, genellikle “küçük bir şey”le başlar: eksik bir vida, yanlış formül, hatalı etiket. Ancak bu küçük kusur, otorite ve mevzuatların radarına girdiğinde veya sosyal medyada viral olup geri çağırma süreci tetiklendiğinde, “Kaç ürün etkilendi?” ,“Kaç ülkeye dağıtıldı?”, “Kaç sosyal medya paylaşımı silinmeli?”gibi sorular art arda gelir.

Örneklerden de anlaşılacağı gibi geri çağırma üretim hatalarının teknik bir düzeltmesi gibi görünse de, aslında bir CEO’nun uykusuz geceleri, Halkla İlişkiler ekibinin teyakkuz durumu ve hukuk departmanının “bu sefer neyi atladık?” gibi sorularıyla dolu bir kurumsal gerilim filmi gibi. Yarattığı ek masrafların yanı sıra krizi yönetmeye bağlı olarak oluşan itibar ve algı yönetimi gibi çok yönlü ele alınması gereken süreçlerin bulunduğu geri çağırmada arka planda destek veren bir oyuncu daha var; Sigorta

Ürün geri çağırma sigortası (Recall Insurance) şirketleri, piyasadan hatalı veya tehlikeli ürünleri geri çekmek zorunda kaldıklarında oluşabilecek finansal kayıplara karşı koruyan özel bir sigorta türü.

Müşterilerin ve dağıtıcıların bilgilendirilmesiyle ilgili masraflar, hatalı ürünlerin toplanması ve güvenli şekilde yok edilmesi giderleri, hatalı ürünlerin yenileriyle değiştirilmesi ve itibar kaybını önlemek için halkla ilişkiler ve hukuki destek masraflarını karşılayan bu sigorta gönüllü (içsel farkındalıkla şirket tarafından) başlatılan ya da zorunlu (düzenleyici kurumlar) tarafından emredilen genellikle ürünün ciddi sağlık riski taşıması veya bedensel zarara yol açma ihtimali olduğunda devreye giriyor.

Ürün geri çağırma otomotiv, gıda, ilaç gibi sektörlerde göze çarpıyor. Bunda küresel tedarik zincirleri ve sıkılaşan ürün güvenlik düzenlemelerinin payı var. Geri çağırmaların artması, daha maliyetli hale gelmesine neden oluyor. Günümüze baktığımızda gitgide artan eğilimi gözlemek mümkün. Bu durumda sigortanın önemi artıyor.

Ford: 2025’in ilk yarısında geri görüş kamerası yazılım hatası, yakıt pompası arızası, yakıt kaçağı riski, hatalı “Sürmeyin” uyarısı verilmesi gibi nedenlerle 84 geri çağırma ile rekor kırmış . Hyundai: Türkiye’de de satışı yapılan 5 modele ait 145 bin elektrikli aracını , Kia: EV9 modelinde koltukların cıvatalanmasının unutulması nedeniyle 23 bin araç geri çağırmış.

Gıda ve Tüketici Ürünleri markası Mars içinden plastik parçası çıkan ürünler nedeniyle 55 ülkede milyonlarca Mars, Snickers ve Milky Way çikolatası geri çağırdı. Nestle, DiGiorno pizza, Lean Cuisine ve Stouffer’s ürünlerinde cam parçası bulunması nedeniyle geri çağırma yaptı.

Kapak tasarımı nedeniyle 38 kişi yanık yaşadığı Stanley Termoslarının olayı hala hafızalarda 2.6 milyon termos geri çağrıldı.

Apple Watch Şarj Cihazı (Belkin): Aşırı ısınma nedeniyle yangın riski taşıyan ürünleri geri çağırdı.

Bu örnekler, sadece ürün güvenliği değil, aynı zamanda kurumsal sorumluluk, ESG uyumu ve kriz yönetimi açısından da önemli dersler içeriyor.

Bu tip olaylar özelikle daha küçük ölçekli şirketleri iflas riskiyle karşı karşıya getirebilir.

Ürün geri Çağırma Sigortası sağladığı kusurlu ürünlerin piyasadan toplanmasıyla ilgili yüksek maliyetleri (nakliye, imha, yeniden üretim, iletişim giderleri) karşılayarak; kriz anlarında profesyonel destek (PR ve hukuk danışmanlığı) sunarak marka itibarının korunmasına yardımcı oluyor. Tüketici güveninin korunmasında hızlı ve etkili geri çağırma kritik önem taşıyor.

Diğer taraftan tazminat ödemeleri yoluyla mali yükümlülükler azaltılıyor. Ürün güvenliği ve tüketici sağlığına verilen önemi göstererek sürdürülebilirlik ve yönetişim ilkeleriyle uyum sağlaması , sistemik risklerin azaltılmasına sağladığı katkı nedeniyle ESG ile de oldukça uyumlu bir ürün.

Geri Çağırma ve Ürün Sorumluluk Sigortası

Özellik	Ürün Geri Çağırma Sigortası	Ürün Sorumluluk Sigortası
Geri çağırma ile ilgili masrafları karşılar	✅ Evet	❌ Hayır
Tüketici kaynaklı hukuki talepleri karşılar	❌ Hayır	✅ Evet
Odak noktası	Operasyonel ve itibar riski	Hukuki ve tazminat riski

Bu arada çoğunuzun aklına gelebilecek bir soruya da cevap vereyim. Basında sıkça yer alan yurtdışına ihraç edilen ve yüksek pestisit olduğu iddiasıyla iade edilen sebze ve meyveler. Ürün ihraç ediliyor ancak alıcı ülkenin gıda güvenliği mevzuatına aykırı pestisit kalıntısı içerdiği tespit ediliyor. Ürün gümrükten geçemediği durumda , buradaki iade süreçleri imha masrafları gibi durumlar sigorta kapsamında değil, ancak ürün piyasaya sürüldükten sonra, tüketici sağlığını tehdit ettiği tespit edilirse ve geri çağırma kararı alınırsa (Pestisitli ürün süpermarket raflarına girdikten sonra toplatılırsa) geri çağırma sigortası geçerli oluyor.

Dünya genelinde ürün geri çağırma süreçlerinin tüketiciye yapılacak bildirimlerin şeffaf, anlaşılır ve tutarlı olmasını zorunlu kılan, sürecin uyumlu ve sistematik yürütülmesini amaçlayan ISO 10393 – Tüketici Ürün Geri Çağırma Standardı geri çağırma süreci (risk analizi, iletişim, toplama, düzeltme) için standart adımlar belirleyen, üretici ve tedarikçiye dokümantasyon ve süreç yönetimi konusunda rehber niteliğinde.

Ülkemizde geri çağırma T.C Ticaret Bakanlığı – Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü tarafından yönetiliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı gıda ve tarım ürünlerinde geri çağırma işlemlerini yürütüyor, pestisit kalıntısı, mikrobiyolojik risk gibi durumlarda devreye giriyor. Kozmetik, ilaç ve medikal ürünlerde geri çağırma kararlarını Sağlık Bakanlığı veriyor.

Elektronik ve teknik ürünlerde geri çağırma süreçlerine katkı sağlayan , CE belgesi ve teknik düzenlemelere uygunluk denetimi yapan kurum ise .Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı.

Ürün Sorumluluk ve Ürün geri çağırma sigortaları, şirketlerin operasyonel risklerini yönetmek için güçlü bir araç ancak tek başına yeterli değil. Gerçek koruma, sadece mali zararları telafi etmekle değil, aynı zamanda kurumsal şeffaflık, ESG uyumu ve tüketici güveninin sağlanmasıyla mümkün.

Geri çağırma bir şirketin iş ahlakının, etik reflekslerinin ve yönetişim kapasitesinin sınandığı bir sahne gibi. Üstelik sonuçları da "Yes Your Honor- Nükleer Kararlar" yazımda olduğu gibi korkunç olabilir.

Kusur raflarda başlar, kriz yönetim masasında biter. Krizden ders çıkarmak da mümkün havluyu atmak da ! Kurumlar, başarılı örneklerde izlendiği gibi bu teri bir arınma sürecine dönüştürebilirse, kriz bir fırsata evrilebilir.

Bu nedenle, sigorta teminatı kadar önemli olan şey, hatayı zamanında fark etmek, cesurca kabul etmek ve sistemik dönüşümle yanıt vermektir. Çünkü kusurlar sigortalanabilir, ama güven—ancak sorumlulukla yeniden inşa edilir.

Herkese iyi pazarlar

#ceo #criris #recall #productrecall #mahkeme #gericagirma #urunsorumluluksigortası #olum #yaralanma #tazminat #sigorta #nukleerkararlar #court #pestisit #reklamasyon #ticaret #finansalzarar #itibar #algi #nukleerkararlar #consumerrights #pestisit #

iligli blog yazıları

Polisiye Olaylar- Cinayet Aleti- Ağrı Kesici

Yes Your Honor- Nükleer Kararlar

İflasa Götüren Bebek Pudrası