İçimizi dağlayan orman yangınları:
Diyarbakır, İzmir, Kuşadası, Çanakkale, Mersin, Bursa, Bingöl, İstanbul her yerde yangın var. 21 Temmuz'da Kanada'nın Alberta eyaletindeki orman yangınları 95 bin hektarlık alana yayıldı. Yunanistan 17 Temmuz'dan beri yangınlarla mücadele ediyor. Dünya doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkan orman yangınlarıyla sürekli mücadele halinde.
Orman yangını (wildfire) aslında yerleşim alanlarındaki veya içinde yerleşim olan ormanlar (forestfire) , ot (grassfire) veya çalı (brushfire) yangınından farklı olarak yıldırım, volkanlar veya insan kaynaklı nedenler gibi öngörülemeyen bir tutuşma kaynağından kaynaklanan, genellikle az gelişmiş ve ıssız arazi olarak bilinen vahşi, yabani alanda yanan bir yangın olarak tanımlanıyor.
Mayıs ayında İçişleri Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ortak toplantısında İçişleri Bakanı son 4 yılda meydana gelen 7 bin 225 orman yangınında 168 bin 194 hektar orman alanının zarar gördüğünü ve 122 vatandaşımızın hayatını kaybettiğini belirtmiş. Yangın aynı zamanda bir milli güvenlik meselesi; sabotaj yangınların çıkış nedeni olarak ilk araştırılan sebepler arasında.
Türkiye Orman Varlıkları konusunda %29 ile alt sıralarda yer alıyor.
Ülkemizde Tarım ve Orman Bakanlığı'na bağlı Orman Genel Müdürlüğü Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi Başkanlığı var. Bu başkanlığın görev tanımı OGM internet sitesinde
Orman yangınlarının çıkmasına ve yayılmasına mani olmak için her türlü fiziki ve beşeri tedbiri almak,
Orman yangınları ile mücadele tekniklerini güçlendirmek, yangın gözetleme kulelerinin kurulmasını ve hizmete hazır halde tutulmasını sağlamak,
Orman yangınlarına müdahale tekniklerini geliştirmek, yangına müdahale sürelerini kısaltarak yangın zararlarını en aza indirmek,
Orman yangınlarına müdahalede görev alan personeli eğitmek, yangın uzmanı eğitim merkezi ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek,
Genel Müdürlükçe verilen benzeri görevleri yapmak. olarak yer alıyor.
Türkiye'nin Orman varlığı grafiği aşağıdaki gibi ( Kaynak OGM)
Türkiye 78 milyon hektarlık alanıyla, ekolojik bakımdan zengin bir çeşitliliğe sahip. 2020 yılı itibarıyla yapılan tespitlere göre ormanlık alanlar, ülke alanının %29,4’ ünü kaplıyor. Kaynak OGM Türkiye Orman Varlıkları Raporu 2020
Bir sonraki resim ise dünyadaki orman varlığını gösteriyor:
Orman yangınları tüm ülkelerin gündeminde. Amerikan Ulusal Yangın Ajansının (NFPA) Orman Yangını Bölümü, risk altındaki bölgelerde yaşayan herkesin evlerini orman yangını tehdidine karşı hazırlamak ve korumak; bilgi, birikim ve araçlara sahip olmasını sağlamaya yardımcı olmak için bölge sakinlerine ve güvenlik uzmanlarına kaynak sağlamak amacıyla kurulmuş.
Kanada her yıl "wildfire season" başlığında çıkan orman yangınlarını, zararları ve yangınla mücadele için yapılan yatırımları raporluyor.
Birkaç yıl önce dünyanın gözünü kırpmadan izlediği Avustralya'daki orman yangınlarını hatırlarsınız. Orman yangınları 1851'den bu yana Avustralya'da yaklaşık 800 kişinin ve milyarlarca hayvanın ölümüne neden olmuş . 2019-2020 orman yangınlarının 33 kişinin ve 3 milyardan fazla hayvanın ölümüne yol açtığı tahmin ediliyor. WWF Australia makalesinde bu yangınların ardında görünenden çok daha fazla hikaye olduğunu belirtmiş; gezegenin başka hiçbir yerinde bulunmayan inanılmaz bir biyolojik çeşitliliğe ev sahipliği yapan Avustralya'da şu anda 1.700'den fazla bitki, hayvan ve ekolojik topluluk türünün resmi olarak 'tehdit altında' olarak listelendiğini, 2019-20 yazında yaşanan orman yangınlarının durumu daha da kötüleştirdiği belirtiliyor.
Tüm bu ülkelerde devletin merkezi sigorta birimleri, sigorta poliçelerine dikkat çekiyor ve internet sitelerinde sigorta kapsamını belirten detaylı bölümlere yer veriyor.
Orman yangınları sigorta sektörü için de önemli bir risk .
Marsh'ın 2023 yayınlarında Parametrik Sigortalar makalesinde orman yangınlarına dikkat çekilerek, durumun kötüleştikçe sigorta primlerinin artık karşılanamayacak bir noktaya yükselme eğiliminde olacağı hatta bazı bölgelerde sigorta kapsamının tamamen kaldırılabileceği öngörüsü yer alıyor.
2023 Ağustos ayında Hawaii adalarında 97 kişinin öldüğü 6 kişinin kaybolduğu Maui yangın fırtınası sonucu sigorta sektörü 4 Milyar dolar hasar ödemeye hazırlanıyor.
ABD Sigorta Enstitüsü'nün makalesinde orman yangınlarının son zamanlarda sektör için önemli bir sorun haline geldiği, bilimsel ve toplumsal etkilerini gösteren verilerin kasırgalar gibi diğer afetlerle karşılaştırıldığında daha az olduğu belirtilmiş. Bu da sektörün artan tehdide ayak uydurmak için felaket modelleme ve bina bilimi araştırmalarına yapılan yatırımlarını artırmış, Moody's RMS gibi katastrofik risk modelleme firmalarından, belirli bir orman yangınının belirli bir yerleşim yerini nasıl etkileyeceği ve hangi mali kayıplara yol açacağı gelecekteki varsayımsal orman yangınlarının simülasyonlarını istemişler.
X Faktörü- İnsan
Orman yangını riskinin fiyatlandırılmasını - ve riskin azaltılmasını - karmaşık hale getiren tek faktör yetersiz veri değil. İnsanların yangınları başlatabildikleri, söndürebildikleri ve binaları daha fazla veya daha az dirençli hale getirebildikleri için orman yangını davranışı üzerinde büyük bir etkiye sahip olmalarının yangının modellenmesini daha zor hale getirdiği belirtiliyor, çünkü insan davranışının da modellenmesi gerekiyor.
Orman yangınları, ekolojik sisteme onarımı güç yaralar açmasının yanı sıra, orman köyleri, tarım, hayvancılık ve sanayi için de ciddi tehdit oluşturuyor. Tarım ve hayvancılık sigortaları yangınlarda devrede. 14/06/2005 tarihinde çıkarılan 5363 Sayılı "Tarım Sigortaları Kanunu"nda , sigorta sözleşmelerinde standardın sağlanması, riskin en iyi koşullarda transferi için uygun ortam oluşturulması, oluşacak hasarlarda tazminatın tek merkezden ödenmesi ve tarım sigortalarının geliştirilmesi, yaygınlaştırılması amacıyla kurulan "Sigorta Havuzu"var. Bu havuza ilişkin tüm iş ve işlemler, bu havuza katılan sigorta şirketlerinin eşit hisselerle ortak oldukları TARSİM ( Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi A.Ş.) tarafından yürütülüyor- Şu anda havuza üye 31 sigorta şirketi var. TARSİM, bitkisel ürünler, hayvancılık, arıcılık, sera faaliyetleri, su ürünleri ile ilgili zararlar; kuraklık, gelir kaybı gibi geniş bir ürün yelpazesine sahip. 2022 Tarsim Faaliyet raporunda 296 Milyar TL'lik kıymet, devlet desteği dahil 4,8 Milyar TL prim karşılığında sigorta edilmiş. 2023'te ise sigorta bedeli 638 Milyar TL'ye çıkmış.
2021 ve 2022 yıllarında ödenen hasarların sebepleri bazında detaylı dağılım tablosu da aşağıda yer alıyor.
Basında çıkan habere göre Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) iklim değişikliğinin etkisiyle Haziran ayından beri yaşanan aşırı sıcaklarla birlikte, başta dikkatsizlik sebebiyle çıkan yangınlarla tarımsal üretime ve tarım arazilerinin zarara uğradığı belirtilmiş. Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre, Türkiye’nin kırsal alanlarında toplam 1.120 adet yangın çıkmış. Burada zarar gören kıymetlerin ne kadarının sigorta kapsamında olduğunu bilmiyoruz.
Dokuz Eylül Üniversitesi'nin araştırmasına göre Marmaris yangını sonrası bölgede bitki yoğunluğu %73 den %17'ye düşmüş. Bu bölgeler tekrar ağaçlandırıp yeşillenmeye başlasa da, eski durumuna gelmeleri için daha çok uzun yıllar var.
28 Temmuz 2021'de Antalya Manavgat'ta çıkan ve ülke tarihinin en büyük orman yangını olarak kayda geçen yangında 7 kişi yaşamını yitirdi, 60 bin hektarlık alan zarar gördü. Hemen hemen aynı dönemde çıkan Marmaris yangını esnasında yıllık iznimde Datça'daydım. Palamutbükü koyu üzerine çöken dumanın, rüzgarla beraber gökyüzündeki hareketine, giderek büyümesine, havadan inen küllere şahit olduk.
Yangınlar esnasında yerel yönetimler yangınla mücadele ile eş zamanlı olarak bölge sakinlerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere seferber oldular. Bunun yanında birkaç günlük dinlenme için gelen geçici misafirlerine de sürekli olarak bölgenin güvenliğine dair; bölgeden ayrılmak isteyenler için de alternatif güzergahlar konusunda bilgilendirmeler yaptılar. Ülkemizin bu cennet köşeleri günlerce yandı. Ülkenin her yanından gelen ekipler ve gönüllüler çok zor koşullarda yangınla mücadelede yer aldılar.
Bu yangınlarda boşaltılan köyler ve tehdit altındaki enerji santralini hatırlayın. Santralin yangından etkilenmesi ihtimali herkesi daha da endişelendirmişti. Son derece hayati öneme sahip ve kıymetli yatırımlar enerji iletim hatları, içinden ya da üzerinden geçtikleri ormanlar için aynı zamanda yangının nedeni olabiliyor. (Diyarbakır yangını) Elektrik dağıtım şirketleri bu riskin azaltılması için düzenli olarak ağaç kesme, budama gibi önlemler alıyorlar. Ancak bazen bu önlemler mevsimsel koşullar ya da başka nedenlerle her zaman yeterli olmayabiliyor.
Orman yangınları sigorta kapsamında mı?
Orman yangınları neticesinde oluşan zararlar konut, kasko , ticari işletmelerin sabit kıymet sigortalarında teminat dahilinde. Sigorta sektörü 2021 yılında orman yangınlarında yerleşim alanları, ticarethaneler, turizm tesisleri, araç, sınai tesisler ve tarımsal üretim alanları için 2 bin hasar dosyasına 150 milyon liraya yakın tazminat ödemiş.
Trafik, ZDS (Zorunlu Deprem Sigortası)'de orman yangınları kapsam dışı. DASK ın üzerinde çalıştığı ZAS (Zorunlu Afet Sigortası) da ise orman yangınlarının teminatta olması bekleniyor.
Tarım işletmeleri, çiftlikler, eğer sigortaları varsa TARSİM'e başvurabilirler.
Önemli bir detay! Sigorta poliçelerinde yangınla mücadele esnasında kamu otoritesinin aldığı tedbirler ve uygulamalar nedeniyle sigortalı tesislerde meydana gelen zararlar genellikle kapsam dışı.
Örnek vereyim: Orman yangınıyla mücadele esnasında alternatif yardım ve kaçış rotaları açılması için tesislerinizin duvarları, yolları kullanılabilir ve bu esnada yıkım, kesme, kırma gibi yapılması zorunlu olan işlemler nedeniyle tesisiniz ya da stoklarınız zarar görebilir. Tesisinizde yangın olmadığı halde yangınla mücadele esnasında tesisiniz su veya diğer söndürme malzemeleri nedeniyle zarar görebilir. Bu gibi durumlarda eğer poliçenizde kamu otoritesi genişletmeniz yoksa sigorta devreye girmeyecektir.
Özellikle ticari işletmeler için Kar Kaybı sigortasının önemini de yeri gelmişken belirteyim. İşletmeler, tesislerini sigortalarken kar kaybı teminatını eklemeyi ihmal etmemeliler.
Geçtiğimiz günlerde Axa Türkiye CEO'su Sayın Yavuz Ölken'in bir türlü önüne geçilemeyen "İnsan eliyle yangın"lara dikkat çektiği ve çağrıda bulunduğu paylaşımına denk geldim. Her kelimesine katılıyorum, farkındalığı arttırmazsak, yarın çok geç olacak.
Daha küçücük bir çocukken "kestane gürgen, palamut" şarkısıyla ülkemizin en değerli hazinelerinden ormanlarımızın korunması bilinciyle yetiştirildik. Bu sevgi şarkılarda kalmamalı. Ağaçların altında serinleyip, nimetlerinden faydalanırken sevmek yetmiyor.
Orman alanlarında ihmal ve dikkatsizlik, mangal sevdasına yakılan düzgün söndürülmeyen ateşler, sigara izmaritleri, doğaya atılan cam şişe ve cam kırıkları, kanunen yasak olmasına rağmen hala anız yakılması gibi insan davranışları, yangınların en önemli sebepleri arasında yer almaya devam ediyor.
Ormanlarımızı evlatlarımız gibi korumak zorundayız.
Hepimize geçmiş olsun.
#ormanyangini #wildfire #sigorta #insurance #modelleme #modelling #humanfactor #insanfaktoru #felaket # disaster #yangin #fire #businessinterruption #karkaybi #treath #tehdit #gelecek #future #çevre #environment #tree #agac #farkindalik #awareness #bushfire
Bağlantılı sayfalar;
Comments