top of page

UZANAN SICAK DOST ELİ "MİKRO SİGORTALAR"

Yazarın fotoğrafı: Zeynep TurkerZeynep Turker
9 Şub8 dakikada okunur

Güncelleme tarihi: 9 Şub


Dünyada yaşayan yaklaşık 8 milyar insanın 1.3 milyarı nispeten zengin. Bu grup hastalandığında gerekli tedaviyi karşılayabilir, bir sosyal güvence ya da özel sağlık sigortası devreye girer. Varlıklarına bir zarar geldiğinde sigortadan tazminat alabilir. İşlerini kaybederlerse, bir kenarda yeni bir iş bulana kadar geçimini sağlayacak birikimi ya da ek gelirleri olabilir. Ama ne yazık ki diğer 6,5 milyar kişi bu kadar şanslı değil.


Yoksulluk dünyanın uzun süredir gündeminde, özellikle son yıllarda gelir dağılımındaki eşitsizlik sadece sorunların büyümesine, büyük göçlere sebep olmadı, insanca yaşama standartları, toplumların dengesi, ilkeler ve değerler açısından da tehdit olmaya başladı.


Dünya Ekonomik Forumu 2025 Küresel Risk Raporu'nda gelir eşitsizliği ve kutuplaşma dünyayı tehdit eden ilk 10 risk arasında ve son 2 yıl içinde yükselen kısa vadeli riskler arasında yer alıyor. Artan toplumsal kutuplaşma, toplumsal ve siyasi gelişmelerle derinleşiyor, bölünmeler artıyor, kurumlara güven azalıyor ve bütünsel olarak bakıldığında gerçekten de en ciddi risklerin arasında yer alıyor.


Dünya çapında iki milyardan fazla insan herhangi bir sosyal güvenlik korumasından yoksun.

Ülkemizde sosyal güvenlik güvencesine sahip olan aktif çalışan sayısı 25 milyon civarında, 80 milyonu geçen nüfusumuzda herhangi bir sosyal güvencesi olmayan 11 milyona yakın vatandaşımız var. Büyük çoğunluğunu 18 yaşını geçmiş ama işi olmayan kişiler ve tarım sektöründe çalışanlar oluşturuyor. SGK 'nın 2023 istatistiklerine göre tarımda 420.991 aktif çalışan var ama bu sektör çalışanlarının mevsimlik işçilerle birlikte 2 milyonun üzerinde olduğu belirtiliyor. Güvencesi olmayanların büyük çoğunluğunu da kadınlar oluşturuyor.


Diğer bir gerçek, ülke nüfusumuzun önemli kısmının asgari ücret seviyesinde gelirle yaşamak zorunda olduğu. 10 milyonu aşan emeklikler için de durum çok farklı değil. Son yıllardaki enflasyonu da düşündüğümüzde, yaşam maliyetlerinin her geçen gün arttığı günlerde geçinmenin birinci kaygı haline geldiğini görüyoruz.


Gelişmekte olan ülkelerdeki yoksul kişilerin büyük çoğunluğunu kayıt dışı veya tarım sektöründe çalışanlar oluşturuyor ve bu insanların sosyal güvenceye erişimleri yok. Üstelik ne ticari sigortayı karşılayabiliyor ne de işverenler tarafından sağlanan ve devlet tarafından finanse edilen sosyal koruma yardımlarına (sağlık, engellilik veya işsizlik sigortası gibi) erişebiliyorlar.


Peki herhangi bir sosyal güvencesi olmayan ya da geçimini elindeki küçük bir tezgaha, bir dikiş makinesine, bir bahçeye ya da birkaç hayvana bağlı olarak sürdüren, geçici işlerle zar zor geçinen, çok az birikimi olan ya da hiç olmayan insanlar sağlıklarını ya da ellerindekileri kaybederse ne olacak?


Tüm sosyoekonomik gruplar arasında yoksullar finansal şoklara karşı en savunmasız ve maalesef aynı zamanda en az korunan grup. Finansal krizlerle genellikle zaten oldukça düşük olan aylık harcamalarını azaltarak, mütevazi tasarruflarını kullanarak, geçim kaynakları olan varlıklarını satarak veya borç, acil durum kredileri alarak başa çıkmaya çalışıyorlar. Böyle bir durumlarda, insanların girdiği bu çıkmazlara müdahale etmek, bir dizi aktörün katılımını gerektiriyor. Bunlardan biri de sigorta.


Hep koruma açıklarından bahsediyorum biliyorsunuz. Koruma açığının kapatılması konusundaki arayışlar ve tartışmalar her geçen gün artıyor.


İnsanlar sağlıklarını, mahsullerini, çiftlik hayvanlarını, üretim yaptıkları varlıklarını koruyabildiği, işlerini güvenceye alan çözümlere ulaşabildiği müddetçe yoksulluğa düşme riskleri önemli ölçüde azalacaktır. Bu nedenle , bu varlıkların korunması veya zor zamanlarda destek koruma açığını istikrarlı bir şekilde azaltmaya da destek olur. Verdiği güvence ile sigorta, koruma açıklarının kapanmasında önemli rol oynuyor.


İşte mikro sigorta, bu boşluğu doldurmak ve uygun fiyatlı, erişilebilir ve düşük gelirli grupların ihtiyaçlarına uygun sigorta sunmak için uygulanan bir iş modeli.


Mikro Sigorta nedir?


Daha çok kayıt dışı sektörlerdeki insanları hedefleyen mikro sigorta genel olarak düşük gelirli kişilerin (günde yaklaşık 1 dolardan fazla ancak 4 dolardan az gelirle yaşayanlar) ilgili risklerin olasılığı ve maliyetiyle orantılı düzenli prim ödemesi karşılığında belirli tehlikelere karşı korunması olarak tanımlanıyor.


Hedef kitle tipik olarak özel ve sosyal sigorta programları kapsamında olmayan kişilerin yanı sıra daha önce uygun sigorta ürünlerine erişimi olmayan kişilerden oluşuyor. Mikro sigorta ürünleri, düşük gelirli hane halklarına veya çok az birikimi olan bireylere düşük değerli varlık sigortaları, hastalık veya ölüm için teminatlar sunuyor. Bilinen ticari sigortada olduğu gibi maluliyet, hırsızlık veya yangın, doğal afetler, tarım ve çiftlik hayvanları gibi çeşitli riskler için mikro sigorta çözümleri var.


Mikro sigorta, risk yönetimine yardımcı olan birçok finansal hizmetten biri aslında. Tüm sigortalarda olduğu gibi, risk havuzlarında birçok kişi veya grubun riskli bir olayın maliyetini paylaşması sağlanıyor. Genellikle mevcut sigorta piyasalarının verimsiz olduğu veya hiç olmadığı gelişmekte olan ülkelerde uygulanan mikro sigorta, teminat değeri normal sigortalardan daha düşük olduğu için, çok daha düşük primler ödenmesi anlamına da geliyor.


Mikro sigorta aslında dünyada bilinen ve gerçek bir hayat kurtarıcı olan önemli bir finansal desteğin eşlikçisi olarak da biliniyor, "mikro kredi". Sonuçta düşük gelirli gruba yardımcı olmayı amaçlayan mikro finansı sağlayan kurumlar bu ürünün yanında mikro sigorta programı ile ihtiyaçlara göre uyarlanmış sigorta planları sunarak beklenmedik bir durum karşısında güvence sağlıyor. Küçük kredi tutarları içerdiğinden, uzun vadeli bir taahhüt gerektirmiyor. Kredi süresi kadar geçerli poliçeler prim tasarrufu sağlasa da uzun vadede koruma ve sigorta sağlamamakta, ki bu da aslında hedef kitlenin o anda ihtiyacı olan şey. Bu durum sürekli yenileme gerektiriyor.


Mikro krediler bir bireye serbest meslek sahibi olması veya küçük bir işletmeyi büyütmesine yardımcı olmak için verilen son derece küçük bir krediyi içeren yaygın bir mikro finans şekli. Muhammed Yunus sahibi olduğu ve 1983'teki kuruluşundan bu yana amacı yoksul insanlara mikro kredi olarak adlandırılan kolay koşullarda küçük krediler veren Grameen Bank'ın "aşağıdan ekonomik ve sosyal kalkınma yaratma" çalışmaları nedeniyle 2006 Nobel Barış Ödülü'ne layık görülmüş girişimi.



Mikro finans sektöründe hedef kitle kadınlar. Kadın sigortalılar mikrofinans piyasasında %62 gibi bir paya sahip. Geri ödeme konusunda kadınlar en düşük riskli grup olarak görünüyor. Aldıkları kredi ile kendi küçük kişisel girişimlerini kuran kadınlar bir yandan üretirken, bir yandan da kredilerini ufak taksitler halinde geri ödüyorlar. Borçlarına sadık, ilerlemeyi ve üretmeyi seven kadınların desteklenmesi her piyasa için öncelikli bir sosyal sorumluk aslında.


Her ne kadar geçim için bir kredi olmasa da, ülkemizde çeyiz ve ev eşyası satışında kapıdan ve senetle satış sistemi oldukça yaygın biliyorsunuz. Bu mobil mağazaların en büyük alıcısı da kadınlar. Kadınlar el işleri yapıp, gündelik işler, bakıcılık gibi işlerde çalışıp evin gelirine katkıda bulundukları gibi , kazandıklarını biriktirip, mutfak harçlıklarından artırıp ihtiyaçları doğrultusunda aldıkları eşyaların borçlarını ne yapıp edip ödüyorlar. Bu firmalar 2023 depremleri esnasında bazı müşterilerini kaybetmişler ancak insani ve vicdani bir karar verip borçlarının peşine düşmemeyi seçmişler. Deprem zamanında bir mikro kredi ürünü olsaydı, bu kayıpların da bir kısmı sigortadan karşılanabilirdi.


Mikro sigorta, büyüyen ve yenilikçi bir alan. ILO'ya göre sosyal korumanın bir unsuru, yoksullara sosyal koruma sağlamaya yardımcı olmak için bir araç. en başta kapsayıcı bir sigorta; kapsayıcılık mikro sigortadan daha geniş bir hedef kitleyi ifade ediyor. Geleneksel sigortalarda olduğu gibi birden fazla küçük birimi daha büyük yapılarda birleştirerek hem sigorta işlevlerini hem de destek yapılarını geliştiren risk havuzlarının ağı. Üstelik yenileme oranı yüksek.


Mikro sigortanın başarısı

  • Ürünler talepten kaynaklanması ve düşük gelirli insanların ihtiyaçlarına ve yapabilirliklerine uygun olması;

  • Sigorta uygun dağıtım kanalları ile kolay ulaşılabilir olması

  • Sigortacıların sağladıkları uygun korumalarla sigortalıların uzun dönem dayanıklılıklarına katkı vermelerine dayanıyor.


Mikro Sigorta hedef kitleler

  • Kooperatifler, üye temelli kuruluşlar: Çoğu kooperatif düşük gelirli üyelerine odaklanmıyor, odaklananlar da sınırlı sayıda sigorta ürünü hedefliyor.

  • Mevsimlik tarım işçileri

  • Ev kadınları

  • Öğrenciler

  • 'Gig' (örn. proje bazında calışanlar, serbest meslek) ekonomi çalışanları

  • Zaten kredisi veya tasarruf hesabı olan banka müşterileri

  • Sağlık ortaklığı üyeleri (sandıklar)

  • Kadın dernekleri

  • Tarım kooperatifleri

  • Sendikalar ve sosyal ve mesleki kuruluşlar

  • Perakende satış müşterileri

  • Sosyal dayanışma grupları


Dünyadan Örnekler;  


Mini Parametrik- Hava durumu endeksine dayalı mikro sigorta çiftçilere ve tarım işçilerine kuraklık, sel ve kasırga gibi hava durumuyla ilgili risklere karşı koruma sağlıyor. 2022 de BM Sermaye Kalkınma Fonu (UNCDF) Yeni Zelanda Vanuatu'da, iklim açısından hassas durumdaki nüfusu aşırı hava koşullarının olumsuz finansal etkilerine karşı korumak üzere tasarlanmış bir mikro sigorta ürünü tanıtmış. Vanuatu'nun küçük çiftçilerini, balıkçılarını, KOBİ'lerini ve engelli insanları hedefleyen sigorta bir doğal afetin ardından 10-14 gün içinde hızlı bir yardım fonu enjeksiyonu sağlıyor. Bu sayede bu gruplar ilk kez kendilerini siklon gibi tehlikelere karşı korumak için sigortaya erişebilir olmuşlar.



Mikro Sağlık Sigortası -Sağlık harcamalarının, özellikle de cepten yapılan harcamaların (Out Of Pocket) bir sonucu olarak ortaya çıkan mali felaket ve yoksullaşma tüm dünyada, özellikle de devlet tarafından sağlanan sağlık sisteminin yetersizliğinin aşırı OOP harcamalarına yol açması gelişmekte olan ülkelerde bir endişe kaynağı. Kaliteli tıbbi tedaviyi karşılamakta zorlanabilecek düşük gelirli ailelerin sağlık hizmeti ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmış; hastaneye yatış, ameliyatlar ve ayakta tedavi gibi masrafları karşılayan mikro sağlık sigortaları temel sağlık hizmetlerine uygun fiyatlı erişim sağlıyor.



Hemayet Lead Fonu- Swiss Re ve kâr amacı gütmeyen Women's World Banking, Mısır'da mikro işletme kredisi alanlara yönelik bir hayat ve sağlık sigortası ürünü geliştirmek üzere bir araya gelmiş. Bir gelir ikame aracı olarak tasarlanan Hemayet Lead adı verilen çözüm, iki faydayı hedeflemiş: Hastanede geçirilen her gece için 300 EGP'lik bir hastane nakit yardımı, sınırlı istisnalarla (özellikle doğum kapsam dahilinde) ve müşterinin mikro kredisinin üç katına eşit bir tutar için hayat sigortası. AXA Egypt doğrudan sigortacı olarak, Swiss Re ise ana reasürör ve teknik destek sağlayıcısı olarak Hemayet Lead'in stratejik ortakları olmuş


Mikro Hayat -Bu poliçeler, sahiplerinin vefatı durumunda ailelerine finansal güvence sağlıyor ve genellikle en az evrak işi ve uygun primlerle birlikte geliyorlar, bu da ürünü düşük gelirli bireyler için erişilebilir kılıyor. Afrika'daki Bima gibi kuruluşlar, mobil ağ operatörleriyle ortaklık kurarak mikro hayat sigortasının yaygınlaştırılmasında önemli bir rol oynamışlar.


Mikro kredi ve kredi sigortası - Bu ürünler, kredileri geri ödeme kabiliyetlerini engelleyebilecek engellilik veya ölüm gibi beklenmedik olaylar durumunda borçluları ve ailelerini korumak için tasarlanmış ve bu sayede borçluların öngörülemeyen koşullar nedeniyle geri ödeyemeyecekleri bir borç yükü altına girmemelerini sağlanmış.2011 de Swiss Re ve Microinsurance Catastrophe Risk Organisation (MiCRO) Haiti'deki kadın girişimcilere yönelik parametrik bir mikro sigorta poliçesi geliştirerek, koleraya yakalanan Haitili kadınlara, hastalıkları nedeniyle işletmelerinde kaybettikleri gelir için hızlı bir sigorta ödemesi yapılmasını sağlayacak bir yol sunmuş.


Mikro Mülk (Sabit Kıymetler) - Düşük gelirli hane halklarının beklenmedik felaketlerden borç döngüsüne girmeden kurtulmalarına yardımcı olmak için tasarlanmış yangın, deprem veya hırsızlık gibi olaylar nedeniyle evlerin ve eşyaların hasar görmesini veya kaybolmasını kapsayan poliçeler. Filipinler'de, Filipinler Mikro Sigorta MBA Derneği gibi kurumlar, savunmasız toplulukları doğal afetlerden korumak için mikro mülk sigortasını yayma konusunda önemli adımlar atmış. Güney Afrika'da Hollard Sigorta şirketinin cenaze, kaza ve cep telefonu (çalınan cep telefonlarına karşı koruma) sigortası için hazır sigorta başlangıç paketleri sunmak üzere düşük gelirli pazarı hedefleyen bir perakende giyim mağazası olan Pep ile yaptığı ortaklı sayesinde müşteriler sigortalarını herhangi bir Pep mağazasından yanında bir sigorta kartı ve poliçe alabilmeleri sağlanmış.


Cenaze ve Defin Mikro Sigortası- Birçok kültürde uygun cenaze törenleri çok önemli, ancak pahalı olabilirler. Cenaze mikro sigortası, acılı ailelerin üzerindeki mali yükü hafifleterek ailelerin maddi sıkıntı çekmeden sevdiklerine onurlu bir şekilde veda edebilmelerini sağlıyor. Bu ürün Güney Afrika ve Hindistan gibi bölgelerde büyüme göstermiş.


Geleneksel Sigorta Sektörü ve Mikro Sigortalar


Mikro sigorta programlarının temel amacı, insanların işlerinin batmasını ve mikro kredilerinin temerrüde düşmesini önlemek.

Mikro sigortanın tedarik zincirinde kanun düzenleyiciler, sigorta şirketleri, reasürörler, dağıtım kanalları, teknoloji platformları ve hizmet sağlayıcıları, örn. sağlık kurumu, asistans gibi, bir dizi oyuncu ve kurum yer alıyor.


Sigorta kanunu kapsamında düzenlenen ve ruhsatlandırılan kâr amacı güden kuruluşlar olan ticari sigorta şirketleri geleneksel olarak orta ve üst düzey piyasalara hizmet veriyor ancak düşük gelirli tüketicilerdeki potansiyel fırsatların da farkındalar. Özellikle banka ve sigorta şirketi bir arada olan yapılar mikro sigorta çözümlerinin yaratılması ve yaygınlaşması için oldukça uygun. Sigortacılar geniş bir müşteri kitlesine ulaşmak için perakende zincirleri, banka şubeleri ve kiosklar gibi alternatif dağıtım kanallarıyla da çalışıyorlar. Gerekli düzenlemelerle düşük gelirli potansiyel sigortalıların ürünlere erişimi kolaylaştırabilir ve sigortalılık oranını artırabilirler.


100 milyonu aşkın nüfusuyla Mısır, Afrika'daki en büyük üçüncü nüfusa sahip ülke. Çalışan nüfusun yaklaşık %27'sinin ise kayıt dışı istihdam edildiği belirtiliyor. Kredi hayat sigortasının 2018 yılında mikro krediler için zorunlu hale gelmesi, ülkedeki mikro sigorta piyasasını canlandırmış.


Dünya genelindeki mikro sigorta piyasalarına örnekler: Blue Marble Microinsurance Group,

AIG- Uganda, Malavi, Tanzanya, Madison Insurance- Zambia, Allianz: Endonezya, Hindistan

Banamex and Seguros Azteca- Meksik, Aviva: Hindistan


Özetle Mikro Sigortalar

  • YENİ BİR PAZAR Nüfusun büyük bir bölümünün geleneksel sigorta ürünlerinin maliyetlerini karşılayamadığı ülkelerde, mikro sigorta önemli bir pazar yaratabilir.

  • YENİ MÜŞTERİ Mikro sigortacılar yaklaşımlarında yenilikçi olur ve müşterilerine ulaşmak ve ürünlerini ulaştırmak için mobil teknolojiyi kullanırlarsa, geleneksel sigortacıların ulaşamadığı müşterilerin dikkatini çekeceklerdir.

  • KARLILIK Kârlılık sigorta şirketlerinin temel itici gücü olsa da çevresel, sosyal ve yönetişim faktörleri de küresel olarak odak konusu haline gelir.

  • SOSYAL SORUMLULUK Finansal katılıma odaklanmayla doğrudan bağlantılıdır. Sigortacılar, gerçekten ihtiyacı olan kişilere uygun fiyatlı sigorta ürünleri sunarak topluma olumlu bir katkı sağlayabilirler.


Ülkemizde mikro sigortalar düşük gelirli haneler içi bir can simidi (Dr. Hasan Meral) olabilir. TSB'nin 2020-2024 Strateji Raporunda mikro sigortalar ürün ve dağıtım kanallarında endüstrinin daha fazla değer yaratabilecek ve koruma açığını kapatacak ana alanlar arasında gösteriliyor.


Fakiri bol bir ülke olduğumuz gerçeğine gözümüzü kapatamayız. Sektörümüzün mikro sigortalara yönlenmesi ve pazarın daha rekabetçi hale gelmesi, ürün tasarımında, verimliliği artırmak için teknoloji kullanımında ve alternatif dağıtım kanallarıyla ortaklıklarda yenilikler ortaya çıkaracak ve ihtiyaç sahibi insanların değerli ve uygun fiyatlı güvencelere erişmesini sağlayacaktır.


Herkese iyi pazarlar.



Faydalı bağlantılar









 
 
 

Comments

bottom of page