GÜNEŞ TARLALARI (Yeşil Seri-3)

Güneş, mistik ve sembolik anlamlarıyla kültürden kültüre değişse de, aydınlanma, yaşam, ilahi güç ve dönüşüm gibi temel kavramlarla bağlantılı önemli ve özel bir yere sahip. Güneş, dünyanın en büyük ve en sürdürülebilir enerji kaynağı ve güneşten enerji elde etmek yüzyıllardır devam eden büyüleyici bir hikaye.

İnsanlar, M.Ö. 7. yüzyılda mercek kullanarak ateş yakmak gibi yöntemlerle güneş enerjisinden faydalanmayı öğrenmişler. Antik Yunan ve Romalılar, dini törenlerde meşaleleri yakmak için aynalar kullanmış, Romalılar ise güneş ışığını yakalayıp ısı elde etmek için güneş odaları tasarlamışlar.

İlk güneş kolektörü ise 18. yüzyılda İsviçre de geliştirilmiş ve yemek pişirmek için kullanılmış. Bugünkü güneş enerjisi teknolojisinin temeli ise 1954 yılında ilk silikon fotovoltaik hücrenin icadıyla başlamış. (Güneş enerjisini elektrik akımına dönüştüren teknolojiye fotovoltaik -(PV) teknolojisi deniyor ve silikon benzeri materyaller, güneş enerjisini direkt elektrik enerjisine çevirme özelliğine sahip. Buna da fotovoltaik etki adı veriliyor)

O zamandan bu yana dünya çapında yenilenebilir enerji çabalarının temel taşlarından biri haline gelen güneş teknolojisi yenilenebilir enerji kaynakları arasında hızla büyüyen bir alan. Dünya genelinde güneş enerjisi üretimi, toplam enerji üretiminin yaklaşık %4'ünü oluşturuyor. Küresel güneş enerjisi üretiminin büyük bir kısmı Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Almanya ( kişi başına otovoltaik enerji üretiminde) ve Japonya gibi ülkelerde üretiliyor.

Güneş enerjisi santralleri (GES) , çevre dostu ve yenilenebilir bir enerji kaynağı olarak üretilen elektrik ile su ısıtma, binaların iklimlendirmesi, tarım sulama sistemleri ve seraların ısıtılmasında, ulaşım, trafik sinyalizasyonunda ve endüstrinin enerji ihtiyacında kullanılıyor.

GES özellikle güneş ışığının bol olduğu bölgelerde, oldukça verimli bir enerji kaynağı olarak öne çıksa da verimliliği birçok faktöre bağlı. En başta doğru kurulum ve bakım, güneş enerjisinin verimliliğini artırmada kritik öneme sahip. Diğer taraftan depolamada sorunlar yaşanabiliyor ve güneş ışığının yetersiz olduğu bölgelerde verimlilik düşebilmektedir.

Ülkemizde güneş ışığının en yoğun olduğu Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri Türkiye'de GES yatırımları için oldukça elverişli. GES'in tarım alanları, sanayi bölgeleri ve çatılara kurulan güneş panelleri ile şehir alanları gibi geniş kullanım alanı yenilenebilir enerji kaynaklarına olan talebin artmasıyla her geçen gün daha da yaygınlaşıyor. Türkiye'nin yıllık elektrik tüketimi 2023 yılında yaklaşık 328,8 terawattsaat (TWh) olarak kaydedilmiş ve GES'ler, toplam tüketimin yaklaşık %7,5'ini karşılıyor.

GES ler, çevre dostu enerji politikaları izleyen kamu, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmadaki katkıları nedeniyle sanayi, hızlı ve yerinde enerji ihtiyacı için tarım ve enerji maliyetlerini düşürmek isteyen bireysel yatırımcıların yanı sıra karbon vergisinden muaf olmak ve yeşil enerjiye geçiş yapmak isteyen ihracatçı firmaların da gündeminde.

Karbon Vergisi ; çevreye verilen zararın maliyetini yansıtmak ve daha çevre dostu üretim ve tüketim alışkanlıklarını teşvik etmek amacıyla fosil yakıtların yanması sonucu ortaya çıkan karbon dioksit (CO2) emisyonlarını ekonomik olarak cezalandırmayı hedefleyen, karbon içeren ürünlerin veya emisyonların vergilendirilmesine dayalı bir politika. Özellikle karbon yoğun ürünlerin ithalatına ek maliyetler getiren Avrupa Birliği'nin (AB) uygulamaya koyduğu Sınırda Karbon Vergisi Mekanizması'nın (CBAM),uluslararası ticarette rekabet gücünü doğrudan etkilemesi nedeniyle ihracatçılar için oldukça önemli bir konu.

Yenilenebilir enerji projeleri, kendilerine özgü yapıları ve ilgili riskler nedeniyle özel sigorta programlarına ihtiyaç duyar. Sigorta sektörü inşaat ve kurulum aşamasından başlayarak , operasyonel riskler , ekipman arızaları, doğal afetler, sorumluluk riskleri , çevre sorumluluğu , durmalara bağlı kar kaybı, hava durumuna bağlı üretim kayıpları, akıllı şebekelere bağımlılık ve siber ataklar gibi nedenlerle oluşabilecek riskler ve enerji türüne özel genişletmelerle GES'e özel sigorta korumaları sağlıyor.

Güneşi bol bölgeler, güney cepheler, çatılar, tarlalar gibi arazilerde kurulan GES lere, son yıllarda yer tasarrufu, doğal bir soğutucu görevi gören su sayesinde verimlilik, buharlaşmayı azaltıp su kaynaklarını koruması ve su yüzeyine ulaşan ışığı kısıtlayarak alg gelişimini engelleyerek suyun kalitesini muhafaza etmek gibi ekolojik faydaları nedeniyle oldukça yenilikçi bir enerji üretim yöntemi olan "Yüzer GES"ler de eklenmeye başladı.

Sigorta sektörü, yenilenebilir enerji projelerinin sürdürülebilirliğini artırmak için önemli bir rol oynuyor ve GES'lere özel çeşitli sigorta ürünleriyle bu alandaki yatırımları destekleyerek güvence altına alıyor.

GES Sigortaları ana başlıkları

• İnşaat ve Kurulum- GES inşaat sahalarında inşaat esnasında oluşabilecek tüm risklere karşı inşaat all risk ve sorumluluk sigortaları

• Operasyonel aşamasında yangın, doğal afetler, makine kırılması, elektronik cihaz hasarları, hırsızlık ve performans kaybı gibi risklere karşı kapsamlı teminatlar

• GES ekipmanlarının üretici tarafından taahhüt edilen performanslarının düşmesi durumunda, Performans garantisi teminatı (Örneğin, bir güneş panelinin üretim kapasitesinde %10'dan fazla bir düşüş yaşanırsa, bu kayıp sigorta kapsamında tazmin ediliyor)

• Düşük solar radyasyona bağlı gelir kayıpları (Bir bölgede beklenenden daha az güneş ışığı alındığında, bu durumdan kaynaklanan finansal zararlar sigorta tarafından karşılanıyor)

• GES projelerinin finansmanında yatırımcıların risklerini minimize eden yatırım sigortaları ( İnşaat fazı sigortaları)

GES'lerde en sık rastlanan hasarlara bakıldığında fırtına, dolu, sel ve yıldırım gibi doğal olayların panellerde ve diğer ekipmanlarda sebep olduğu fiziksel hasarlar, elektriksel arızalar veya çevresel faktörler nedeniyle çıkan yangınlar, panellerin, inverterlerin veya diğer ekipmanların çalınması veya tahrip edilmesi gibi hırsızlık ve vandalizm olayları, yine panellerde, inverterlerde veya trafolarda üretim hataları, montaj hataları veya işletme sırasında meydana gelen arızalar ve aşırı sıcaklık, kar ağırlığı ve buzlanma gibi iklim olaylarının neden olabileceği fiziksel hasarlar ve performans kayıplarını sıralayabiliriz.

Bu tür hasarlar, GES sigortası poliçeleriyle teminat altına alınarak yatırımcıların risklerinin azaltılması hedefleniyor.

Güneş enerjisi, temiz, yenilenebilir ve sınırsız bir kaynak olduğu için fosil yakıtlara alternatif olarak giderek daha fazla tercih ediliyor.

Dünyanın en büyük güneş enerji santrali, Hindistan'ın Rajasthan eyaletinde bulunan Bhadla Solar Park., 2019'da tamamlanan, yaklaşık 2.245 MW kurulu güce sahip olan ve 56 kilometrekarelik bir alanı kaplayan bu devasa yılda yaklaşık 8 milyar kWh elektrik üreterek 25 milyondan fazla konutun enerji ihtiyacını karşılayabilecek kapasitede.

Dünyanın en büyük Güneş Enerji Santrali (GES) yatırımlarından biri ise ülkemizde. İlk fazı Osmaniye'de başlamış olan ve toplamda 1,2 GW kapasiteye sahip GES projesinin 2027 yılında tamamlanması planlanıyor.

2025 itibariyle Türkiye'nin en büyük Güneş Enerji Santralleri (GES) arasında öne çıkanlar

Karapınar YEKA-1 GES (Konya): 1.000 MW , Naturel & Esenboğa Enerji GES (Ankara): 118 MW Bor 2 ve Bor 3 GES (Niğde): Her biri 100 MW ve Uşak Hibrit GES (Uşak): 82,15 MW (hem güneş hem de rüzgar enerjisi) Ayrıca, Sivas Zara'da planlanan 96 MWe kapasiteli GES gibi yeni yatırımların da 2025 yılı içinde tamamlanması hedefleniyor.

Çin’in kuzey batısında “Panda Green Energy” şirketinin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ile yaptığı işbirliği anlaşması çerçevesinde gerçekleştirdiği ilk kurulum.50 megawatt .

GES sigortalarının maliyetine gelince; maliyet santralin büyüklüğü, konumu, kullanılan ekipmanların değeri ve talep edilen sigorta kapsamına göre değişiyor. İnşaat fazında sigorta inşaat süresiyle sınırlı olup, operasyon esnasında yapılan poliçeler ise yıllık olarak düzenleniyor.

Bu sigortalar zaman içinde değişen ihtiyaçlar ve sektöre özgü risk yönetimi stratejileriyle şekilleniyor ve bu sayede yenilenebilir enerji projelerinin başarıyla yürütülmesi destekleniyor.

Çevresel sürdürülebilirliği destekleyen sigorta ürünlerini ifade eden yeşil sigorta bir taraftan yenilenebilir enerji projeleri, çevre dostu işletmeler ve iklim değişikliği risklerine karşı koruma sağlarken, sigorta sektörünün sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunarak çevre dostu yatırımları teşvik ediyor, imajlarını güçlendiriyorlar.

Güneş tüm parlaklığı ve sonsuz enerjisiyle her sabah yaşamı, umudu getirirken, benim gibi güneşle çalışan insanlar da dahil dünyayı sınırsız gücünden daha fazla istifade etmeye çağırıyor.

GES 'ler bulutlu havalarda ve gece enerji üretemiyor, ama rüzgar 24 saat enerji üretebiliyor. Her ne kadar kurulumu daha maliyetli olsa da büyük ölçekli Rüzgar Enerjisi Santralleri (RES) güneşe kıyasla daha çok enerji üretebiliyor.

Gelecek yazı, RES'ler

#yesildonusum #surdurlebilirlik #gunesenerjisi #GES #yatirim #panel #yesilsigorta #dogalafet #verimlilik #performans #cevre #temizenerji #greentransition #sustaianbility #solarenergy #investment #performance #energyproduction #fossilles #cleanenergy #greeninsurance #carbontax #karbonvergisi #tesvik #incentives #renewableenergy #yenilenebilirenerji

Yeşil Seri Yazıları

Zorunluluk mu? Fırsat mı? Yeşil Dönüşüm

Yeşil Dönüşümün Anahtarı Yenilenebilir Enerji