Haftalardır DASK konuşuyoruz.
6 ve 16 Şubat 2023 deki depremlerde çöken binalarda hayatını kaybedenler tüm ülkeyi acıya boğdu. Depremde yıkılan konutlarla ilgili devletin tazminat fonu olan DASK ise en çok konuşulanlar arasında yer aldı. Bugün hasar tespitle birlikte ortaya çıkan ve özellikle Linkedln de paylaşılan konulardan derlediklerimi genel bir bakış açısı ve karar vericiler için yol haritasına destek olmasını niyetiyle paylaşmak isterim.
DASK Hakkında
DASK 1999 Marmara Depreminden sonra kurulan bir tazminat fonu.
9 Şubat Tarihli Artık Herkesin Bildiği Harita başlıklı yazımda DASK hakkında detaylı bilgi paylaşmıştım.
Sigortalılık oranı neden düşük ?
DASK zorunlu olmasına rağmen sigortalılık oranı düşük. Linkedln deki yorumlar ve tartışmalarda yer aldığı gibi abonelik vb nedenlerle yaptırılan DASK'ın yenileme oranının düşük olduğu tahmin edilebilir. Ekonomik boyutları ayrıca değerlendirilmeli, ancak en önemlisi , bu son derece önemli korumaya ilişkin konut sahiplerinin risk bilinci ve farkındalığı yeterli seviyede değil.
Bu NOT 1 olsun- DASK yeterince bilinmiyor ya da yanlış biliniyor- Vatandaş Sorumluluğu
DASK m2 maliyetleri sorunu
25.11. 2022 de DASK Teminatlar Güncelleniyor başlığı ile geçerli m2 maliyet bedellerini duyurdu.
Betonarme yapılar için 1.508 TL olan inşaat birim metrekare maliyet tutarı 3.016 TL’ye,
Bir mesken için 320 bin TL olan azami teminat tutarı 640 bin TL’ye
Poliçe yenilemelerinde uygulanan %10 indirim, iki katına çıkarılarak %20’ye yükseltildi.
Peki güncel maliyetler ne kadar? - Dün yenilediğim konut poliçemde sigorta şirketinin tavan bedeli m2 başına 7.500 TL- piyasada ise 14.000-15.000 TL ler konuşuluyor.
NOT 2 - m2 bedel ve Zeyilname sorunsalı
"Dask poliçelerinde 25.11.2022 de Zeyilname yaptırıp fark primi ödemeleri gerektiğini bilmeyenler ne yapacak? "
Metin SARIASLAN Linkedln hesabında DASK la ilgili çok yönlü paylaşımlar yaptı. Vakit ayırıp okumanızı tavsiye ederim.
DASK ne diyor? DASK hasar tespitlerinde yaşananlar- Deprem Bölgesi ne diyor?
DASK hasarlarda hızlı aksiyon aldı. Depremden birkaç gün sonra hasar ihbarlarını değerlendirilip tazminatların ödenmeye başladığını duyurdular. Bu bir yönden hızlı reaksiyon verildiğini ifade etmekle birlikte, bu bana biraz aceleci göründü. Üstüne 10 gün sonra olan 2. ikiz depremler sonrasında hasar tespitleri ve hesaplanan tazminatlarda durum değişti.
Deprem bölgesinden gelen sesler şikayet tonunda.
DASK bu zamana kadar 1,2 Milyar TL ödeme yaptığını duyurdu.
NOT 3 -Hangi m2 bedelinden ödendi? Tazminatlar nasıl hesaplandı, Eksik Sigorta Sorunu- Aynı binada az, orta ve ağır hasarlı daireler olduğunda ne olacak? Beklenti ne
İhtiyari konut sigortasında bina deprem teminatı-
DASK belirli bir tutara kadar ödediği için aşan kısım için deprem riskinin bina ve eşya için yaptırılacak konut sigortasında teminata alınması tavsiye ediliyor. Ne yazık ki, Konut Sigortası yaptırma oranı çok düşük (%20) olduğu belirtiliyor. İsteğe bağlı bu sigortanın hasar anında doğru şekilde devreye girmesi için çok iyi tasarlanmış olması gerekiyor.
NOT 4 - İhtiyari Konut Sigortaları- DASK - Tamamlayıcı sigorta çözümleri ve sigorta aracılarındaki yetersiz/yanlış bilgilendirme sorunu
DASK hakkında basında yer alan eksik yanlış bilgiler ve beklentiler
Depremden sonraki tüm yazılı ve görsel medyada sigorta hakkında yazılıp söylenenler yarım ve dediğiniz gibi yeterince araştırılmamıştı. Özellikle geniş kitlelere ulaşanların bu gibi konularda daha özenli olmalarını beklerdim. Başından itibaren sigorta sektöründen beklentiler de doğru temeller üzerine kurulmamıştı. Örneğin Fox Ana Haber de yapı denetiminin sigorta şirketleri tarafından yapılması gerektiği iddiası. Twitter takipçilerim bilir belki de her akşam bu konuda tweet gönderdim. Israra devam.
16 Mart tarihli Linkedln paylaşımımda, çıkan sorunları bir köşe yazısı üzerinden paylaşmıştım. Bu köşe yazısı da ne yazık ki eksik ve yanlış bilgilerle doluydu, daha da kötüsü Güvenilir Sigorta Şirketi seçin diyerek okları sektöre çevirmişti.
NOT 5 - Basının doğru ve güvenilir bilgi verme sorumluluğu
Sigorta şirketlerinin rolü -
Özetle DASK devletin fonu, Türk Reasürans tarafından yönetiliyor. Reasürans şirketleri poliçe düzenlemez. Sigorta şirketleri poliçelerin sigortalıya ulaşmasını sağlamak, DASK adına prim tahsilatlarını yapmakla sorumlu. Hasar ödemeleri DASK tarafından yapılıyor. Özetle sigorta şirketleri sadece operasyonu üstlenen, teminat ödeme sorumluluğu olmayan bir rol üstlenmelerine rağmen deprem hasarlarındaki şikayetlerin ilk muhatabı oldular.
NOT 6 - Sigorta şirketleri nasıl katkı sağlayabilir?
Seddk DASK Çalışma Planı İlk haberler
Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun (DASK) düzenlediği “Zorunlu Deprem Sigortası Yeni Yapı” çalıştayında konuşan Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) Başkanı Akif Eroğlu, deprem felaketi nedeniyle DASK ile ihtiyari konut sigortasında deprem teminatının birlikte ele alınacağı, bütüncül bir sistem kurulması ve DASK ve SEDDK’nin bu alanda reform çalışmalarına başladığını belirtti. Felaketten çıkarılacak dersler konusunda tüm paydaşların yer alacağı bir araştırma komisyonu kurulması için adım atacaklarını açıkladı.
NOT 7 - Bütüncül çalışma için öneriler & Kaynaklar
Notlarımızı derlersek;
NOT 1 - DASK yeterince bilinmiyor ya da yanlış biliniyor- Vatandaş Sorumluluğu
DASK kuruluş amaçlarıyla ülkemiz için son derece gerekli bir teminat havuzu. !999 dan sonra deprem yaralarının sarılması için uygulanan ve kalıcı olan deprem vergilerinin yanı sıra, katılım mantığıyla kurulan havuz hepimiz için çok önemli bir değer. Bu önemli havuz her platformda üstüne basa basa tanıtılmalı, içeriği beklentileri karşılayacak şekilde güncellenmeli ya da koşulları çok iyi anlatılmalı.
Diğer taraftan zorunlu! Zorunlu poliçelerde uygulanan yaptırımlar gibi DASK'ın da yaptırımları olmalı. Bu konuda bir devlet kurumu olarak DASK'a tabi olup DASK'ı olmayan konut ve sigortalıları tespit etmek için yeterli kaynaklara sahip olduklarını varsayıyorum.
NOT 2 - m2 bedel ve Zeyilname sorunsalı
Bu bedeller ve yapılmamış zeyilnameler ciddi mağduriyet yarattı. DASK ın kurgusunda referans alınan m2 maliyetleri geçerli. Yüksek enflasyon ortamında yapılan güncellemenin de satış kanallarının sorumluluğuna verilmesi ve takip edilmemesi buradaki eksik sigorta sorununu büyütmüş görünüyor.
Kasko sigortalarında sigorta şirketleri hasar tarihi itibariyle güncel değerler üzerinden tazminat ödemekle yükümlü. DASK'ın 1. kademe limitlerinin öncelikle güncellenmesi, mümkün olduğunca her poliçenin güncel bedelden ödeme yapacağı bir reasürans yapısı ve teminatın sigortalı tarafından çok iyi anlaşıldığından emin olmak gerekiyor.
NOT 3 - Hangi m2 bedelinden ödendi? Tazminatlar nasıl hesaplandı, Eksik Sigorta Sorunu- Aynı binada az, orta ve ağır hasarlı daireler olduğunda ne olacak? Beklenti ne
Depremde zaten çok ciddi can ve mal kaybı olan sigortalılar, eski m2 maliyetlerinde kaldıysa binanın hasar durumuna göre çok az tazminat alabildiler ya da alabilecekler. Ülkede müteahhit çok belki ama sade vatandaş m2 maliyetini takip edemez. Sigorta bugünler için gerekli düşüncesiyle poliçe yaptıranlardaki hayal kırıklığı, DASK'a olan güveni olumsuz etkilemiş durumda.
Buna ek olarak aynı binada az-orta ve ağır hasarlı konut olduğunda, tazminatların daire özelinde hesaplanması, bir bütün olan binanın zarar gördüğü ve oturulamaz olduğu gerçeği ile çelişiyor. Genel şartlarda hem mesken hem de bina terimleri yer alıyor. Bina derken meskenin kendisi mi kastediliyor? Yoksa meskenin bulunduğu binanın hasar durumu mu dikkate alınmalı?
NOT 4 - İhtiyari Konut Sigortaları- DASK - Tamamlayıcı sigorta çözümleri ve sigorta aracılarındaki yetersiz/yanlış bilgilendirme sorunu
DASK tazminat bedelini alan kısım için ihtiyari konut poliçeleri yapılması isteğe bağlı. Burada satış kanallarına önemli rol düşüyor. Özellikle Bankalar aracılığı ile satılan poliçelerde hem DASK hem de ihtiyari konutlarda bilgi eksikliğinden kaynaklı ciddi sıkıntılar olduğu belirtiliyor. Bazen de aracıların sigorta primini düşürmek amacıyla depremsiz, ya da düşük sigorta bedeli ile poliçe düzenledikleri söyleniyor. Arada sırada kontrol edip görüş vermem istenen konut poliçelerinde önemli eksikliklere rastlıyorum. Sigorta bedelinden tutun, m2 ya da kat bilgisi, çok düşük eşya bedelleri, poliçeden çıkartılmış teminatlar gibi ciddi bilgi eksiklikleri veya indirim maksadıyla yapılan sorumsuz müdahaleler olabilir. Bunların önüne ancak aracıların işlerinin içerik kontrolü, eksikliklerinin belirlenerek gerekli eğitimlerin verilmesi ile geçilebilir. Ne yazık ki bu konuda ezbere iş yapıldığına çok sık şahit oluyoruz.
NOT 5 - Basının doğru ve güvenilir bilgi verme sorumluluğu
Özellikle deprem hasarından sonra yazılı ve görsel medyada milyonlarla paylaşılan DASK ve sigortaya ilişkin bilgiler eksik ve hatalıydı. Şikâyetlerin sebeplerini bizler anlayabilsek de, zaten çok iyi bilinmeyen bu güvenilirlik konusunda sıkıntı yaşayan sektörden temsilcilerin, DASK'ın yanlış bilinenlere gür bir ses çıkardığına en azından ben şahit olmadım. Eğer varsa da katkılarınızı rica ederim. Basının önemi tartışılmaz, bu bilgilendirmeleri yapan ve geniş kitlelere hitap eden basın temsilcilerinin de konuları derinlemesine araştırıp, bilinen ve bilinmeyen yönlerini anlatarak daha özenli davranmalarını beklerdim.
NOT 6 - Sigorta şirketleri nasıl katkı sağlayabilir?
Her ne kadar sigorta şirketleri DASK operasyonunu yapsa da, ilk etapta aklıma gelenler ; satış kanallarının eğitimlerini sıklaştırarak, ihtiyari konut poliçelerine ilgiyi artıracak reklam ve pazarlama faaliyetlerine sıklık vermesi, DASK+KONUT- TRAFİK+KASKO gibi birleşik ürünlerle maliyetleri dengelemesi, sigorta primlerini ekonomik seviyelerde tutacak alternatifli ürünler hazırlaması, deprem riski konusunda STK'larla, eğitim kurumlarıyla beraber bilgilendirme amaçlı yayınlar, organizasyonlar yapmaları gibi bilgilendirici ve koruyucu faaliyetlerin artması.
NOT 7 - Bütüncül çalışma için öneriler & Kaynaklar
DASK a tabi binalardaki meskenlerin %100 sigortalılık hedefi için başta hizmet veren yerel yönetimlerle beraber hareket edilerek bir dizi kampanya ve yaptırımların hazırlanması, yanlışlıklara imkan vermeyecek şekilde poliçe ekranlarındaki adres m2 bilgilerinin ulusal veri tabanında toplanması, TC veya vergi kimlik numarası ile eşleştirilen DASK poliçelerinin yenilemesinin isteğe bağlı olmaktan çıkarılması, sigorta şirketleri tarafında da DASK ve ihtiyari konut sigortalarının bir arada düzenlenmesi (minimum standart paket belirlenebilir), bu prime tıpkı BES de olduğu gibi devlet katkısı gibi özendirici enstrümanlar eklenmesi düşünülebilir. Trafik sigortası olmayan araçlar nasıl trafikten alınıyorsa DASK yaptırmamanın da uygulanabilir yaptırımları olabilir.
DASK hepimiz için son derece önemli ve gerekli. Yaraları sarmak için DASK ve SEDDK müthiş bir özveri ve gayretle çalışıyor. Bu depremde yaşananların ileride çıkabilecek sorunların bir daha yaşanmaması için örnek alınmasını ve soru işaretlerinin en kısa sürede giderilmesini dilerim. Vatandaşlar olarak biz de üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeliyiz.
Comments